Buôn Ako Dhong (phường Tân Lợi, thành phố Buôn Ma Thuột) là một trong những buôn Ê-đê đẹp nhất tỉnh Đắk Lắk, cũng là buôn làng dân tộc thiểu số có sức hấp dẫn bậc nhất ở Tây Nguyên.

https://media.vov.vn/sites/default/files/styles/large_watermark/public/2023-04/kodhong_2010.jpg
Đây là hình ảnh trục đường chính chạy dọc buôn AKo Dhong vào năm 2010. Đường phố nhỏ, đường buôn cũng nhỏ. Nhà dài Ê-đê vách gỗ, mái ngói trầm mặc thấp thoáng trong phố xanh, rào xanh và vườn xanh.
https://media.vov.vn/sites/default/files/styles/large_watermark/public/2023-04/kodong2012-4.jpg
Cùng với quá trình đô thị hóa nhanh chóng của Buôn Ma Thuột, đường buôn được mở rộng, cây ven đường lui dần; vườn trong buôn thu hẹp để Ako Dhong có thêm những nếp nhà dài hiện đại.
https://media.vov.vn/sites/default/files/styles/large_watermark/public/2023-04/kodhong2012-2.jpg
Cuộc sống yên bình chậm rãi cũng dần tăng tốc.
https://media.vov.vn/sites/default/files/styles/large_watermark/public/2023-04/ako_thon_2.jpg
Và được thúc đẩy bằng những căn nhà mới liên tục mọc lên.
https://media.vov.vn/sites/default/files/styles/large_watermark/public/2023-04/20230328_105643.jpg
Nhà dài bây giờ vẫn là hồn vía của buôn Ako Dhong, những cột sàn, những phần tiếp đất của cầu thang, dần được bê tông hóa.
https://media.vov.vn/sites/default/files/styles/large_watermark/public/2023-04/20230328_110231.jpg
Hoạt động dịch vụ ở Ako Dhong đã có từ lâu, nhưng dần đa dạng và hiện đại hơn. Đồ lưu niệm Ê-đê ngày càng phong phú, chứ không còn khiêm tốn như hơn một thập niên trước
https://media.vov.vn/sites/default/files/styles/large_watermark/public/2023-04/kodhong2010-r.jpg
Quầy bán rượu cần nhỏ xíu của Amí Dza Phin- buôn Ako Dhong vào năm 2010.
https://media.vov.vn/sites/default/files/styles/large_watermark/public/2023-04/20230328_105242.jpg
Thậm chí, nhiều gia đình Ê-đê ở Ako Dhong đã mạnh dạn đăng ký kinh doanh dịch vụ du lịch. Khiếu thẩm mỹ của người Ê-đê đã được phát huy để cho ra đời những hạng mục mới, trong đó có "cổng nhà Ê-đê", điều chưa bao giờ có ở các buôn làng trước đây.
https://kenh14cdn.com/thumb_w/620/203336854389633024/2023/4/3/photo-9-1680491756895124449612.jpg
Những cột nhà, xà ngang của những ngôi nhà Ê-đê đẹp nhất, là gợi ý cho họ dựng lên làm cột cổng. Cầu thang truyền thống Ê-đê phố với ý tưởng về cột nhà... đã cho ra đời những hạng mục ấn tượng.
https://kenh14cdn.com/thumb_w/620/203336854389633024/2023/4/3/photo-8-1680491750082712732493.jpg
Cánh cổng Ê-đê ở buôn Ako Dhong cũng hoàn toàn mới, nhưng vẫn đầy tích xưa.
https://kenh14cdn.com/thumb_w/620/203336854389633024/2023/4/3/photo-7-16804917386751478428300.jpg
https://kenh14cdn.com/thumb_w/620/203336854389633024/2023/4/3/photo-6-16804917302811938322671.jpg
Đồ gỗ nội thất của người Ê-đê luôn là nguyên khối, nhưng hầu như chỉ có các kiểu ghế Kpan dài ngắn khác nhau. Nhưng nay đã tiếp biến thành bàn-ghế với nhiều kiểu dáng.
https://kenh14cdn.com/thumb_w/620/203336854389633024/2023/4/3/photo-5-16804917223561372861320.jpg
Tượng gỗ dân gian Ê-đê, vốn chỉ có chỗ trong nhà mồ, nay trở thành trang trí ngoại thất rất phù hợp, được đông đảo công chúng trầm trồ tán thưởng.
https://kenh14cdn.com/thumb_w/620/203336854389633024/2023/4/3/photo-4-16804917149751568582459.jpg
Mỗi năm, buôn Ako Dhong lại có thêm những ngôi nhà đa lợi ích, vừa để ở, vừa có thể khai thác du lịch dịch vụ.
https://kenh14cdn.com/thumb_w/620/203336854389633024/2023/4/3/photo-3-1680491705619239220764.jpg
Thậm chí anh em, dòng họ cùng hùn vốn để làm những tổ hợp nhà dài mới
https://kenh14cdn.com/thumb_w/620/203336854389633024/2023/4/3/photo-2-1680491698580151947879.jpg
Gỗ, đá, tre, nứa, đèn cao áp và đường bê-tông đang tìm được tiếng nói chung. Nhịp sống thong thả của người Ê-Đê cũng có vị thế riêng đầy đạo lý, trong đời sống phố thị ồn ào.
https://kenh14cdn.com/thumb_w/620/203336854389633024/2023/4/3/photo-1-16804916872961042436546.jpg
Với các nhà nghiên cứu văn hóa, như nghệ sĩ ưu tú Vũ Lân (ảnh) - buôn Ako Dhong là một bảo tàng sống của những giá trị truyền thống Ê-đê. Bảo tàng này đang gợi mở cách phát huy những giá trị đặc sắc Tây Nguyên trong dòng chảy hiện đại.